Ściana wydobywcza w kopalni – definicja i znaczenie w górnictwie

Ściana wydobywcza, nazywana także ścianą eksploatacyjną, to jedno z kluczowych wyrobisk w górnictwie podziemnym, zwłaszcza w kopalniach węgla kamiennego. Stanowi odcinek pokładu kopaliny, w którym prowadzi się wydobycie na całej długości frontu roboczego. Prace w takim rejonie realizuje się z użyciem zmechanizowanych maszyn, w tym kombajnów chodnikowych i ścianowych oraz systemów transportowych, co pozwala na intensywną eksploatację przy zachowaniu określonych warunków bezpieczeństwa.

Jak zbudowana jest ściana wydobywcza?

Ściana wydobywcza jest:

  • ograniczona dwoma równoległymi wyrobiskami (chodnikami): chodnikiem nadścianowym oraz podścianowym, albo czasem pochylniami,
  • prowadzona wzdłuż rozciągłości pokładu kopaliny (zwykle węgla),
  • o długości od kilkudziesięciu do kilkuset metrów (nawet powyżej 300 m), a wysokości od kilkudziesięciu centymetrów do nawet 5–6 metrów – zależnie od miąższości pokładu i warunków geologicznych.

Ściana projektowana jest tak, aby umożliwić równoczesne urabianie całej powierzchni roboczej. Istotne jest też zapewnienie dobrego przewietrzania, sprawnego transportu urobku i skutecznego zabezpieczenia stropu.

Jakie zadania spełnia ściana wydobywcza?

To właśnie tutaj odbywa się zasadnicza część procesu wydobywczego. W obrębie ściany prowadzone jest:

  • urabianie kopaliny – za pomocą kombajnu ścianowego lub struga, który oddziela urobek od calizny,
  • załadunek węgla na przenośnik ścianowy i jego dalszy transport do szybu lub zakładu przeróbczego,
  • zabezpieczanie stropu – poprzez obudowę zmechanizowaną, która podtrzymuje górotwór i osłania przestrzeń roboczą,
  • kontrolowane likwidowanie pustek poeksploatacyjnych – poprzez zawał kontrolowany lub podsadzanie,
  • wentylacja strefy roboczej – odprowadzenie powietrza zanieczyszczonego i doprowadzenie świeżego w odpowiednim kierunku przepływu.

Współczesne kopalnie dążą do maksymalnego ograniczenia liczby pracowników w obrębie ściany, do czego wykorzystują zdalne sterowanie oraz monitoring parametrów pracy.

Z czego składa się ściana eksploatacyjna w kopalni?

W skład strefy ściany eksploatacyjnej w kopalni wchodzą zazwyczaj następujące elementy:

  • kombajn ścianowy – główna maszyna urabiająca,
  • przenośnik ścianowy – zazwyczaj zgrzebłowy, transportujący urobek wzdłuż ściany,
  • zmechanizowana obudowa ścianowa – system hydraulicznych sekcji osłaniających i podpierających strop,
  • instalacje techniczne – linie sterujące, komunikacyjne i czujniki monitorujące,
  • systemy bezpieczeństwa – wykrywające stężenia gazów, temperaturę, naprężenia i inne parametry pracy.

Kto pracuje przy ścianie eksploatacyjnej?

Rejon ściany wydobywczej obsługiwany jest przez doświadczoną załogę:

  • górników ścianowych, którzy odpowiadają za obsługę maszyn i zabezpieczanie przodka,
  • mechaników i elektromonterów, czuwających nad sprawnością urządzeń,
  • sztygarów, którzy nadzorują prace i pilnują przestrzegania przepisów,
  • inżynierów ds. wentylacji i bezpieczeństwa, monitorujących atmosferę w rejonie ściany,
  • ratowników górniczych, którzy są stale w stanie gotowości w razie wystąpienia zagrożeń.

W coraz większej liczbie kopalń prace są częściowo lub całkowicie automatyzowane, a maszyny mogą być sterowane z poziomu dyspozytorni.

Krótka historia i rozwój systemów ścianowych

Wydobycie ścianowe stosowane było już w XVIII wieku, jednak nowoczesna forma tej metody to efekt wielu lat rozwoju technologii i organizacji pracy. Dziś ściana wydobywcza to złożony system techniczny, umożliwiający wydobycie tysięcy ton kopaliny dziennie. Zintegrowane urządzenia, nowoczesne środki komunikacji oraz procedury ratownicze tworzą środowisko o wysokim poziomie organizacji.

Bezpieczeństwo pracy przy ścianie

Ze względu na charakter prowadzonych prac, ściana eksploatacyjna w górnictwie należy do najbardziej wymagających i narażonych na zagrożenia rejonów kopalni. Mogą tu występować zjawiska tąpnięć, zawałów, pożarów endogenicznych, a także zagrożenie metanowe. Dlatego przestrzeganie zasad BHP, regularna kontrola obudowy, szkolenia załogi i monitorowanie warunków atmosferycznych to elementy niezbędne do zapewnienia ciągłości i bezpieczeństwa ruchu.

Podsumowanie

Ściana wydobywcza to podstawowe wyrobisko eksploatacyjne w kopalni podziemnej. To właśnie w jej obrębie odbywa się wydobycie kopaliny, transport urobku, zabezpieczenie górotworu i zapewnienie wentylacji. Pracują tu zarówno maszyny, jak i wyszkolona kadra górnicza, a całość działania coraz częściej wspierają systemy zdalnego nadzoru i automatyki. Dobrze zaprojektowana i utrzymana ściana decyduje o skuteczności działania kopalni i bezpieczeństwie ludzi pod ziemią.

Spodobała Ci się treść? Oceń nas!

4.8/5 (liczba głosów: 10)