Calizna to termin techniczny używany w górnictwie, który odnosi się do tej części złoża lub masywu skalnego, która pozostaje nienaruszona przez roboty górnicze. To fragment górotworu zachowujący swoje pierwotne położenie i strukturę — nieurabiany, niewydobywany, nietknięty przez eksploatację. Może dotyczyć zarówno kopalin użytecznych (jak np. węgiel czy sól), jak i skał płonnych.
W praktyce górniczej calizna odgrywa istotną rolę — nie tylko jako rezerwuar zasobów do przyszłej eksploatacji, ale także jako naturalny element wspierający bezpieczeństwo wyrobisk.
Calizna pełni wiele funkcji technicznych i organizacyjnych. Jej obecność wpływa zarówno na planowanie robót, jak i bezpieczeństwo całego zakładu górniczego.
Najważniejsze role calizny to:
W zależności od rodzaju kopalni i prowadzonych robót, calizna może przyjmować różne formy i mieć różne przeznaczenia.
Wśród najczęściej spotykanych typów calizny znajdują się:
Projektowanie wyrobisk bez uwzględnienia calizny byłoby niemożliwe. To ona decyduje o tym, gdzie można prowadzić dalsze roboty, a gdzie należy zachować odpowiednie struktury nośne. W analizach geomechanicznych calizna podlega badaniom pod kątem:
Dzięki tym danym możliwe jest świadome projektowanie filarów ochronnych, zabezpieczeń i obudów. Calizna pełni więc funkcję stabilizującą i prewencyjną, chroniąc ludzi i infrastrukturę przed skutkami zawałów lub deformacji górotworu.
W kopalniach podziemnych calizna zwykle oznacza fragmenty pokładu lub skał płonnych, które pozostawiono w celach technicznych. Z kolei w górnictwie odkrywkowym termin ten bywa używany na określenie partii nadkładu lub złoża, które jeszcze nie zostały naruszone przez eksploatację.
Słowo „calizna” pochodzi od wyrazu oznaczającego coś „nieuszkodzonego”, „zachowanego w całości”. Termin ten bywa używany również w innych dziedzinach:
Spodobała Ci się treść? Oceń nas!