Kopalina, kopaliny to ogółem substancje mineralne lub skały wydobywane z ziemi z przeznaczeniem gospodarczym. Pojęcie „kopaliny” obejmuje surowce stałe (np. węgiel, sól), ciekłe (ropa naftowa, woda mineralna) oraz gazowe (gaz ziemny). Substancje te mogą być wydobywane zarówno z kopalni podziemnych, jak i kopalni odkrywkowych. W języku potocznym oraz naukowym mogą być nazywane również surowcami mineralnymi, choć warto zaznaczyć, że nie każdy surowiec mineralny jest kopaliną w sensie prawnym.
Za kopalinę uznaje się substancje, które mogą być eksploatowane w sposób opłacalny i przynoszą korzyść gospodarczą. Oznacza to, że na przykład krzemionka występująca w postaci piasku jest kopaliną wyłącznie wtedy, kiedy jej eksploatacja przynosi zysk lub służy celom technologicznym.
Złoże to nagromadzenie kopaliny w skorupie ziemskiej, którego parametry – takie jak rozmiar, głębokość, jakość surowca i warunki geologiczne – pozwalają na jej eksploatację z zyskiem. W złożu mogą występować również kopaliny towarzyszące, czyli inne substancje wydobywane niejako przy okazji, np. gaz ziemny w łupkach bitumicznych czy metale rzadkie w rudach głównych.
Kopaliny mają szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, wśród których można wymienić takie jak:
Należy podkreślić, że kopaliną w sensie prawnym nie jest każdy minerał czy skała, lecz wyłącznie taki, który jest wymieniony w odpowiednich aktach prawnych (np. polskiej ustawie Prawo geologiczne i górnicze).
Wyróżnia się też kopaliny strategiczne, np. związane z bezpieczeństwem państwa, takie jak niektóre rudy metali rzadkich (złota, srebra, platyny), złoża gazu ziemnego i ropy naftowej.
Termin pochodzi od czasownika „kopać”, odnoszącego się do wydobywania czegoś z ziemi. W staropolszczyźnie słowo „kopalina” funkcjonowało już w XVI wieku. Łacińskim odpowiednikiem tego pojęcia jest „fodina” (kopalnia), wywodzące się od „fodere” – czyli „przekopywać”.
Wydobycie kopalin ma nie tylko wymiar techniczno-gospodarczy, ale również głębokie konsekwencje środowiskowe i społeczne. Eksploatacja surowców zmienia krajobraz, wpływa na wody gruntowe, klimat lokalny i życie społeczności mieszkających w pobliżu zakładów górniczych.
Z tego powodu coraz większe znaczenie zyskują działania z zakresu:
W wielu regionach kopaliny są także elementem tożsamości kulturowej. W naszym kraju dotyczy to przede wszystkim terenów Śląska i Małopolski, gdzie dziedzictwo górnicze – w tym dawne szyby, maszyny, kopalnie muzealne – stanowi ważny składnik edukacji, turystyki i pamięci historycznej.
Spodobała Ci się treść? Oceń nas!