Przodek w górnictwie – czym jest i gdzie znajduje się w kopalni?

Przodek to aktywny koniec wyrobiska korytarzowego, czyli część wyrobiska będąca jego czołem, w której odbywają się wszystkie prace związane z drążeniem. Jest to miejsce w kopalni, gdzie robotą górniczą urabia się skałę oraz z którego wydobywa się surowce mineralne. Przodek stanowi najbardziej dynamiczną część wyrobiska górniczego, gdzie koncentrują się wszystkie czynności eksploatacyjne.

Funkcje i czynności wykonywane na przodku

Czynności zasadnicze

W przodku lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie wykonywane są wszystkie fundamentalne roboty górnicze: Urabianie skały:

  • Mechaniczne – przy użyciu kombajnów chodnikowych.
  • Z wykorzystaniem materiałów wybuchowych (dynamit, karbonit, barbaryt, metanit).

Podstawowe operacje technologiczne:

  • Obrywka stropu – usuwanie niestabilnych fragmentów skał stropowych.
  • Ładowanie urobku – zbieranie i transport wydobytego materiału.
  • Odstawa urobku – transport materiału z przodka.
  • Zabudowa obudowy tymczasowej – zabezpieczenie świeżo wydrążonego fragmentu.
  • Zabudowa obudowy ostatecznej – trwałe zabezpieczenie wyrobiska.

Czynności pomocnicze

Do operacji wspomagających należą:

  • Odstawa urobku poza przodek – dalszy transport materiału
  • Transport materiałów – dostarczanie elementów obudowy i narzędzi
  • Przewietrzanie wyrobiska – zapewnienie świeżego powietrza

Rodzaje przodków w górnictwie

Przodek ścianowy

Przodek ścianowy to długi przodek eksploatacyjny, równoległy do osi wykopu przygotowawczego i posuwający się frontalnie. Charakteryzuje się:

  • Długim frontem wydobycia – nawet kilkuset metrów.
  • Równomiernym postępem wzdłuż całej długości.
  • Torami załadowczymi układanymi wzdłuż całej długości przodku.
  • Wysoką wydajnością wydobycia z jednego przodka.

Przodek zabierkowy

W systemie zabierkowym przodek ma charakterystyczne cechy:

  • Wąski przekrój (3-8 metrów szerokości).
  • Kierunek postępu prostopadły do osi wykopu przygotowawczego.
  • Krótkie odcinki wydobycia w porównaniu do systemu ścianowego.

Warunki pracy na przodku

Parametry techniczne przodku

Dokumentacja robót górniczych określa najważniejsze parametry:

  • Wysokość przodku – dostosowana do miąższości pokładu.
  • Głębokość wrębu – określająca zasięg pojedynczego cyklu urabiania.
  • Szerokość przodka – zależna od systemu eksploatacji i warunków geologicznych.

Wentylacja przodka

Ze względu na brak możliwości przewietrzania obiegowego, przodki w drążonych wyrobiskach przewietrzane są z użyciem wentylacji lutniowej. Rozróżnia się:

  • Wentylację lutniową tłoczącą – doprowadzającą świeże powietrze
  • Wentylację lutniową ssącą – odprowadzającą zużyte powietrze
  • Wentylację kombinowaną – z dwoma lutniociągami o przeciwnych funkcjach

Znaczenie przodku w organizacji pracy

Hierarchia ważności

W hierarchii górniczej praca na przodku jest uznawana za najważniejszą. Jak obrazuje to cytat z dokumentów parlamentarnych: „Jeżeli górnik pracuje w przodku, to jest najważniejszym górnikiem. Jeżeli pracuje na dole, to jest ważniejszy od tego, który pracuje na powierzchni”.

Warunki pracy

Praca na przodku charakteryzuje się szczególnie trudnymi warunkami. Historyczne opisy wskazują na: „Ludzie fedrowali w koszmarnym skwarze, przy nieznośnej wilgotności powietrza, jak w dżungli” podczas pracy na głębokich przodkach.

Pochodzenie i etymologia

Słowo „przodek” w kontekście górniczym pochodzi od polskiego określenia „przód”, oznaczającego czoło, front czegoś. W terminologii górniczej przodek to dosłownie „to, co z przodu” – najbardziej wysunięta, aktywna część wyrobiska, gdzie odbywają się roboty postępowe.

Przodek w prawie górniczym

Zgodnie z projektami zmian ustawy Prawo geologiczne i górnicze, definicja pojęcia „przodek” ma służyć jednoznacznemu zaliczeniu tych części wyrobiska górniczego, w których prowadzone jest urabianie kopaliny głównej lub towarzyszącej oraz nadkładu. To prawne uściślenie ma znaczenie m.in. dla ustalania uprawnień emerytalnych górników.

Współczesne zastosowania

W nowoczesnym górnictwie przodek pozostaje centralnym elementem każdego systemu eksploatacji. Niezależnie od stopnia mechanizacji czy automatyzacji, to właśnie na przodku koncentruje się cała działalność wydobywcza, czyniąc go sercem każdej kopalni i miejscem, gdzie tradycyjne umiejętności górnicze łączą się z najnowszymi technologiami.

Spodobała Ci się treść? Oceń nas!

4.8/5 (liczba głosów: 10)